A-hàm
Mục lục tóm tắt
Tài liệu tham khảo
A-hàm (sa., pi. Āgama) là tập hợp kinh điển ghi lại lời dạy nguyên thủy của Đức Phật, tương ứng với các bộ Nikāya trong truyền thống Pāli. Nội dung nhấn mạnh những nguyên lý nền tảng như Tứ diệu đế, Bát chánh đạo, duyên khởi và đường lối tu tập thực tiễn.
Khái quát
- Gồm bốn (hoặc năm) bộ chính: Trường, Trung, Tăng nhất, Tạp (và có nơi thêm Tạp Tạng).
- Được kết tập trong các kỳ kết tập kinh điển, dịch sang Hán văn, Tây Tạng, đóng vai trò cầu nối giữa nhiều truyền thống.
- Cung cấp nền tảng giáo lý, giới luật, thiền quán cho cả người xuất gia và cư sĩ.
Nội dung chi tiết
1. Cấu trúc các bộ A-hàm
- Trường A-hàm: kinh văn dài, giải thích chi tiết giáo lý, giới luật, các câu chuyện tiền thân.
- Trung A-hàm: kinh trung bình, trình bày giáo pháp qua đối thoại giữa Phật và đệ tử.
- Tăng nhất A-hàm: sắp xếp giáo pháp theo số lượng pháp môn tăng dần, tiện ghi nhớ.
- Tạp A-hàm: kinh ngắn, nhiều đoạn tương ứng Saṃyutta Nikāya trong Pāli tạng.
2. Vai trò trong Phật học
- Nguồn tư liệu đối chiếu giữa hệ Pāli và Hán tạng, giúp nghiên cứu quá trình phát triển giáo lý.
- Định hướng thực hành thiền quán, giữ giới, sinh hoạt tăng đoàn.
3. Ảnh hưởng và bảo tồn
- Các bản dịch Hán của Cưu Ma La Thập, An Thế Cao… vẫn được tụng đọc trong Phật giáo Đông Á.
- Học giả hiện đại dựa trên A-hàm để tái dựng giáo lý buổi đầu và phát triển nghiên cứu so sánh tôn giáo.