Chủng tử
Mục lục
Tài liệu tham khảo
- https://vi.wikipedia.org/wiki/Ch%E1%BB%A7ng_t%E1%BB%AD_(Ph%E1%BA%ADt_gi%C3%A1o)
- Vasubandhu, Duy thức tam thập tụng
- Asaṅga, Du-già sư địa luận
Chủng tử (sa. bīja, nghĩa là hạt giống) là thuật ngữ của Duy thức học dùng để chỉ các tiềm năng, khuynh hướng được huân tập trong A-lại-da thức. Khi gặp duyên thích hợp, chủng tử phát khởi thành hiện hành, tạo nên kinh nghiệm tâm lý và nghiệp lực của chúng sinh.
Khái quát
- Chủng tử hình thành từ hành vi, lời nói, ý nghĩ; tích lũy trong tạng thức, không mất đi.
- Sự tương tác “huân tập và khởi hiện” giải thích vòng luân hồi mà không cần giả định linh hồn bất biến.
- Tu tập giới-định-tuệ giúp chuyển hóa chủng tử bất thiện, nuôi dưỡng chủng tử thiện và chủng tử giác ngộ.
Nội dung chi tiết
1. Huân tập chủng tử
- Mọi trải nghiệm đều lưu lại dấu ấn trong tạng thức dưới dạng chủng tử.
- Chủng tử thiện, ác, vô ký cùng tồn tại và tranh thủ điều kiện để biểu hiện.
2. Hiện hành và chủng tử
- Khi chủng tử gặp duyên (đối tượng, hoàn cảnh, thói quen), nó phát khởi thành hiện hành, tạo hành vi cụ thể.
- Hiện hành sau đó lại huân ngược vào tạng thức, làm chủng tử tăng trưởng hoặc suy yếu.
3. Chuyển hóa
- Thực hành quán chiếu, sám hối, phát Bồ-đề tâm giúp làm suy yếu chủng tử bất thiện.
- Thiền định và tuệ giác chuyển A-lại-da thức thành Đại viên cảnh trí, khiến chủng tử u mê không còn tác dụng.