Công án

Mục lục

• Công án
  • Tài liệu tham khảo
  • Khái quát
  • Nội dung chi tiết
    • 1. Mục đích thực hành
    • 2. Tiến trình tham công án
    • 3. Ảnh hưởng và ứng dụng

Tài liệu tham khảo

• https://vi.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4ng_%C3%A1n
• Thomas Cleary, The Book of Serenity
• D.T. Suzuki, Essays in Zen Buddhism

Công án (zh. 公案, koan) là những câu hỏi, đối thoại hoặc tình huống nghịch lý được thiền tông sử dụng để phá vỡ tư duy nhị nguyên, dẫn hành giả đến trực ngộ. Công án không nhằm giải quyết bằng lý luận mà khơi dậy sự tỉnh thức, khiến tâm vượt qua khuôn mẫu thường tình.

Khái quát

1. Hình thành từ thời Đường, đỉnh cao vào thời Tống với các tập như Bích Nham Lục, Vô Môn Quan.
2. Công án gồm “thoại đầu” (câu hỏi), “thoại đuôi” (giải đáp) và phần bình luận của các thiền sư đời sau.
3. Phương pháp tham công án đòi hỏi kỷ luật thiền định, sự hướng dẫn của thầy để tránh rơi vào suy luận lan man.

Nội dung chi tiết

1. Mục đích thực hành

• Làm gián đoạn dòng suy nghĩ, chuyển tâm vào trạng thái không bám chấp.
• Gây nên “đại nghi”, từ đó bùng nổ “đại ngộ” khi hành giả trực nhận bản tâm.

2. Tiến trình tham công án

• Hành giả nhận công án từ thầy, liên tục quán sát, không tìm câu trả lời lý trí.
• Trong các kỳ tham vấn, đệ tử trình bày sở đắc; thầy ấn chứng hoặc tiếp tục khai thị.

3. Ảnh hưởng và ứng dụng

• Công án lan rộng sang Nhật Bản (Thiền Lâm Tế, Tào Động), Triều Tiên, Việt Nam.
• Ngày nay, công án được nghiên cứu như phương tiện khai mở sáng tạo, giúp người tu vượt khỏi thói quen tư duy cứng nhắc.