Mục lục
Tài liệu tham khảo
- https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_c%E1%BB%A9u_c%C3%A1nh
- https://en.wikipedia.org/wiki/Dzogchen
- Namkhai Norbu, Dzogchen – The Self-Perfected State
Khái quát
- Đại cứu cánh (Dzogchen, tiếng Tạng: rdzogs chen) là pháp môn cao nhất của Phật giáo Nyingma và Bön, nhấn mạnh trực nhận bản tâm thanh tịnh vốn sẵn đủ.
- Pháp tu đưa hành giả trực tiếp nhận ra rigpa (tánh giác), không qua từng bước tiệm tiến, kết hợp quán chiếu và an trú tự nhiên.
- Đại cứu cánh kết tập nhiều dòng truyền thừa: Semde (Tâm bộ), Longde (Không bộ), Menngagde (Mật ngữ bộ), được truyền thụ thận trọng thông qua quán đỉnh và chỉ dẫn cá nhân.
Nội dung chi tiết
1. Đặc điểm giáo pháp
- Xem bản tâm mọi hữu tình vốn thanh tịnh, viên mãn; vô minh chỉ là sự che phủ tạm thời.
- Không dựa trên nỗ lực thiền quán phân tích phức tạp, mà dùng “chỉ thẳng” để hành giả trực nhận trạng thái tự nhiên.
- Sau khi nhận ra rigpa, hành giả duy trì trong trạng thái “phi thiền phi quán”, phối hợp các thực hành bổ trợ để ổn định giác ngộ.
2. Cấu trúc truyền thừa
- Semde nhấn mạnh trực chỉ vào bản tâm; Longde chú trọng mở rộng không gian tỉnh thức; Menngagde bao gồm chỉ dẫn bí mật, thực hành thâm sâu như Tregchö và Tögal.
- Ngài Garab Dorje được xem là truyền nhân đầu tiên ở cõi người, truyền cho Manjushrimitra, Sri Singha rồi đến Padmasambhava, Vimalamitra.
- Truyền thống Bön cũng có hệ thống Đại cứu cánh riêng (Zhang Zhung Nyen Gyud) với cấu trúc tương tự.
3. Thực hành và ứng dụng
- Hành giả nhận quán đỉnh, giáo giới, quán khẩu để trực nhận rigpa; sau đó kết hợp thực hành trong đời sống hằng ngày.
- Các nghi thức bổ trợ gồm guru yoga, kết nối tam thân, các bài tập thân khí, thiền nhìn mặt trời (Tögal).
- Trong thời hiện đại, nhiều bậc thầy như Namkhai Norbu, Dilgo Khyentse truyền bá Đại cứu cánh ra thế giới, nhấn mạnh việc giữ giới, lòng từ và sự tỉnh thức bền bỉ.