Mục lục
Tài liệu tham khảo
- https://en.wikipedia.org/wiki/Five_Ranks
- Thomas Cleary, The Five Houses of Zen
- Sheng-yen, The Infinite Mirror: Commentaries on Two Chan Classics
Khái quát
- Động Sơn ngũ vị (Five Ranks of Dongshan) là hệ thống thiền học do Thiền sư Động Sơn Lương Giới (807–869) khai triển, biểu thị mối quan hệ giữa chân tánh và hiện tượng.
- Năm vị được diễn đạt bằng thơ kệ, mô tả năm giai đoạn nhận biết Bản thể – Tu tướng, giúp hành giả tránh rơi vào cực đoan.
- Hệ thống này trở thành nền tảng giáo lý của Tào Động tông, ảnh hưởng đến Thiền Nhật Bản (Sōtō) và nhiều chú giải thiền học.
Nội dung chi tiết
1. Năm vị (giai đoạn)
- Chánh trung thiên: thấy lý nơi sự; chân tánh soi chiếu muôn pháp.
- Thiên trung chánh: trong lý hiện sự; không bám lý mà hòa nhập thế gian.
- Thiên chánh hợp nhất: chân và tục dung thông, không hai không khác.
- Kiến trung lai: trở lại đời sống với trí tuệ, ứng dụng linh hoạt.
- Đốn trung đáo: sống tự nhiên, vô ngại, mọi hành động đều viên mãn.
2. Phương pháp quán chiếu
- Sử dụng công án, thi kệ và đối thoại để hành giả thể nghiệm từng vị.
- Thầy thường kiểm chứng qua câu đáp, hành động để biết đệ tử ở giai đoạn nào.
- Động Sơn nhấn mạnh phải trải qua từng vị, không dừng ở nhận thức sơ bộ.
3. Ảnh hưởng lịch sử
- Thiền sư Tào Sơn Bản Tịch phát triển Ngũ vị thành giáo pháp trung tâm Tào Động.
- Tại Nhật, Dōgen sử dụng Ngũ vị để giải thích quan hệ giữa bản ngã và Pháp thân.
- Nhiều tác phẩm như Chính pháp nhãn tạng, Vô môn quan tiếp thu tinh thần Ngũ vị, làm phong phú ngôn ngữ Thiền.