Mục lục
Tài liệu tham khảo
- https://vi.wikipedia.org/wiki/Kh%C3%B4ng_h%E1%BB%AFu
- Trung quán luận, phẩm Quán thập nhị xứ
- Thích Thiện Siêu, Trung quán luận giải
Khái quát
- “Không hữu” là cặp khái niệm biểu thị hai cực đoan: chấp mọi pháp là tồn tại tuyệt đối (hữu) hoặc phủ nhận hoàn toàn (không).
- Phật giáo dạy trung đạo: các pháp đồng thời “không” (vô tự tính) và “hữu” (giả lập do duyên khởi), tránh rơi vào nhị nguyên cực đoan.
- Hiểu đúng “không hữu” giúp hành giả phá chấp, sống linh hoạt giữa thực tại quy ước và trí tuệ tánh không.
Nội dung chi tiết
1. Hai cực đoan cần tránh
- Thường kiến (hữu): tin có bản ngã, vũ trụ bất biến; dẫn đến chấp thủ, ngã mạn.
- Đoạn kiến (không): cho rằng không có nhân quả, đạo đức, từ đó sống buông thả.
- Đức Phật quở trách cả hai, dạy trung đạo dựa trên duyên khởi.
2. Trung quán về không và hữu
- Long Thọ khẳng định: vì các pháp duyên khởi nên “không”, chính vì “không” nên chúng vận hành “hữu”.
- “Không” không đồng nghĩa hư vô; nó phủ định tự tính độc lập, khẳng định tính tương thuộc.
- “Hữu” trên bình diện tục đế cho phép thế gian vận hành, tạo nền tảng cho giới luật, nhân quả.
3. Ứng dụng thực hành
- Thiền quán vô thường, vô ngã để thấy rõ tính “không”, đồng thời tôn trọng luật nhân quả trong đời sống “hữu”.
- Khi gặp thuận nghịch, không bám chấp vào “hữu”, cũng không rơi vào tiêu cực “không”.
- Trung đạo giúp tâm an ổn, mở ra trí tuệ từ bi, sống hài hòa giữa đời và đạo.