Mục lục
Tài liệu tham khảo
- Kinh Trường A-hàm, phẩm Thế giới thành hoại
- Vasubandhu, A-tì-đạt-ma Câu-xá luận
- Peter Harvey, An Introduction to Buddhism
Khái quát
- Tam giới (triloka) gồm Dục giới, Sắc giới và Vô sắc giới – ba cõi tồn tại trong vòng luân hồi.
- Mỗi giới được hình thành từ mức độ vi tế của tham ái và sở đắc, ứng với cảnh giới tái sinh khác nhau.
- Hiểu tam giới giúp hành giả ý thức hậu quả của nghiệp và đặt mục tiêu vượt thoát luân hồi.
Nội dung chi tiết
1. Dục giới (Kāmadhātu)
- Bao gồm sáu cõi: địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh, A-tu-la, loài người, chư thiên cõi dục.
- Đặc trưng bởi tham dục mạnh, bị chi phối bởi khoái cảm giác quan.
2. Sắc giới (Rūpadhātu)
- Các cõi trời thiền định từ sơ thiền tới tứ thiền.
- Hành giả đạt trạng thái tâm vi tế, ít thô nặng nhưng vẫn còn hình sắc.
3. Vô sắc giới (Arūpadhātu)
- Gồm bốn tầng: Không vô biên xứ, Thức vô biên xứ, Vô sở hữu xứ, Phi tưởng phi phi tưởng xứ.
- Không còn hình sắc, chỉ còn trạng thái tâm thức tinh tế.
4. Vượt ngoài tam giới
- Niết-bàn là trạng thái thoát khỏi tam giới, chấm dứt sinh tử.
- Bát chánh đạo, tu giới-định-tuệ là con đường vượt tam giới.
Thực tập gợi ý
- Quán duyên khởi: thấy rằng mọi cõi đều vô thường, không đáng bám víu.
- Nuôi dưỡng chánh niệm để chuyển hóa tham dục – nguyên nhân trói buộc trong dục giới.
- Khi hành thiền, nhớ rằng các tầng định sâu cũng chưa phải cứu cánh, tránh chấp thủ.
Xem thêm
- Tứ diệu đế: giải thích nguồn gốc khổ và con đường vượt tam giới.
- Tam học: phương tiện giới-định-tuệ giúp chuyển hóa nghiệp trong ba cõi.
- Bát-niết-bàn: đích đến giải thoát khỏi mọi giới hạn sanh tử.
Tam giới như vòng xoay bất tận của tham ái. Nhận ra bản chất ấy, hành giả nuôi chí vượt thoát và sống tỉnh thức trong từng sát-na.