Bát giải thoát

Mục lục

• Bát giải thoát
  • 1. Quán thân bất tịnh
  • 2. Quán thân người khác bất tịnh
  • 3. Quán thân đẹp tùy ý
  • 4. Quán cảnh giới vô biên hư không
  • 5. Quán thức vô biên
  • 6. Quán vô sở hữu
  • 7. Quán phi tưởng phi phi tưởng
  • 8. Diệt thọ tưởng định
  • Ý nghĩa thực hành

Tham khảo:

• Kinh Trung Bộ, kinh “Tiểu kinh Bát giải thoát”.
• Thanh tịnh đạo luận, chương X.
• Thích Minh Châu, Phật học phổ thông, khóa XXXIX.
• Thích Nhất Hạnh, Thiền tập cho người mới bắt đầu.

Bát giải thoát (aṣṭa-vimokṣa) là tám phép thiền định giúp hành giả vượt qua chấp trước, đạt tự do nội tâm.

1. Quán thân bất tịnh

• Quán thân mình bất tịnh để đoạn trừ tham dục.
• Thực tập: tưởng thân thể như túi da chứa chất bất tịnh.

2. Quán thân người khác bất tịnh

• Quán ngoại thân bất tịnh, kết hợp định sắc tưởng.
• Đối trị tham ái đối với sắc tướng bên ngoài.

3. Quán thân đẹp tùy ý

• Quán thân đẹp, thanh tịnh nhưng biết đó là tưởng; phá chấp đẹp xấu.
• Phát triển định sắc tưởng vi tế.

4. Quán cảnh giới vô biên hư không

• Vào định “Không vô biên xứ”, vượt khỏi sắc tưởng.
• Tâm mở rộng vô hạn, không bị giới hạn không gian.

5. Quán thức vô biên

• Nhận biết thức trải khắp, vào “Thức vô biên xứ”.
• Thấy rõ tâm bao la, xả bỏ giới hạn bản ngã.

6. Quán vô sở hữu

• Vào định “Vô sở hữu xứ”: không còn chấp vào đối tượng nào.
• Tâm lặng yên, không nắm bắt pháp.

7. Quán phi tưởng phi phi tưởng

• Vào định “Phi tưởng phi phi tưởng xứ”: tri giác cực kỳ vi tế.
• Chuẩn bị bước sang định vượt ngoài thiện ác.

8. Diệt thọ tưởng định

• Diệt thọ tưởng, tâm không còn cảm thọ hay tri giác thô.
• Là nền tảng để chứng A-la-hán, đoạn tận lậu hoặc.

Ý nghĩa thực hành

1. Bát giải thoát là lộ trình từ quán thân bất tịnh đến các định vô sắc và diệt thọ tưởng.
2. Cần sự hướng dẫn của thiện tri thức, giữ giới và chánh niệm vững chắc.
3. Mục tiêu cuối cùng không phải thần thông mà là giải thoát khỏi chấp ngã, sống tự do giữa đời.