Bát thức tâm vương

Mục lục

• Bát thức tâm vương
  • 1. Sáu thức trước
  • 2. Mạt-na thức (manas)
  • 3. A-lại-da thức (ālaya-vijñāna)
  • 4. Chuyển thức thành trí
  • Ý nghĩa thực hành

Tham khảo:

• https://vi.wikipedia.org/wiki/T%C3%A2m_th%E1%BB%A9c
• Thành duy thức luận.
• Thích Duy Lực, Duy thức học.
• Thích Như Điển, Bát thức và chuyển thức thành trí.

Bát thức tâm vương (aṣṭa vijñāna) là hệ thống tám thức trong Duy thức học: nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý, mạt-na và a-lại-da. Hiểu rõ bát thức giúp hành giả chuyển thức thành trí, hiển lộ Phật tánh.

1. Sáu thức trước

• Nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý – nhận biết thế giới qua sáu căn.
• Liên tục sinh diệt; khi thiếu chánh niệm dễ tạo nghiệp.
• Tu tập: chánh niệm, giữ giới, hạn chế tiếp xúc xấu.

2. Mạt-na thức (manas)

• Thức thứ bảy, còn gọi là ý căn; chấp “ngã” nơi tàng thức.
• Bám vào ý niệm “tôi”, “của tôi”; sinh ra tham, sân, mạn, nghi.
• Tu tập: quán vô ngã, phát tâm Bồ-tát để chuyển mạt-na thành Bình đẳng tánh trí.

3. A-lại-da thức (ālaya-vijñāna)

• Thức thứ tám, tàng thức chứa mọi chủng tử nghiệp.
• Là nền tảng khiến dòng tâm thức liên tục qua các đời sống.
• Tu tập: gieo chủng tử thiện (Bồ-đề tâm, từ bi), chuyển hóa chủng tử bất thiện.

4. Chuyển thức thành trí

1. Nhãn thức → Thành sở tác trí (hoạt dụng khéo léo).
2. Nhĩ, tỷ, thiệt, thân thức → Diệu quan sát trí (quan sát tinh tế).
3. Ý thức → Diệu quan sát trí/Thành sở tác trí tùy hoạt dụng.
4. Mạt-na thức → Bình đẳng tánh trí.
5. A-lại-da thức → Đại viên cảnh trí.

Ý nghĩa thực hành

1. Mọi cảm xúc, suy nghĩ đều có gốc trong tàng thức – cần gieo hạt lành, tránh hạt xấu.
2. Khi chánh niệm sâu, ta “bắt quả tang” mạt-na đang chấp ngã và buông bỏ.
3. Tu tập chuyển thức thành trí là con đường Bồ-tát: biến vô minh thành trí tuệ, biến chướng ngại thành sức mạnh phụng sự.