Cửu nhân quả
Mục lục
Tham khảo:
- Thiền tông Nhật Bản, Cửu nhân quả đồ.
- Thích Thanh Từ, Pháp yếu Thiền tông.
- Thích Nhất Hạnh, Nhân quả trong ta.
Cửu nhân quả là chín cấp nhân quả mô tả quá trình chuyển hóa của hành giả từ phàm phu đến Phật quả. Mỗi bậc cho thấy mối liên hệ nhân – quả ngày càng thâm sâu.
1. Thấy nhân làm nhân, thấy quả làm quả
- Người sơ cơ chỉ phân biệt nhân quả theo nghĩa thông thường.
- Học cách chịu trách nhiệm cho hành động của mình.
2. Thấy nhân trong quả
- Nhận ra mỗi kết quả đều hàm chứa mầm nhân mới.
- Ví dụ: giàu sang (quả) nhưng nếu tham lam sẽ tạo nhân khổ.
3. Thấy quả trong nhân
- Khi gieo nhân thiện đã thấy trước kết quả an vui.
- Cẩn trọng từ ý nghĩ nhỏ, vì “nhân nhỏ quả lớn”.
4. Nhân quả đồng thời
- Trong Thiền, nhân chính là quả: tâm thanh tịnh đã là Niết-bàn.
- Không chờ tương lai, tu tập ngay hiện tại.
5. Không nhân mà có quả
- Thấy rõ bản tánh vốn đủ, không cần tìm bên ngoài.
- Tuy nhiên không rơi vào tiêu cực, vẫn tinh tấn hành trì.
6. Không quả mà có nhân
- Khi quay về tâm không, nhân và quả đều rỗng; nhưng vẫn tùy duyên hóa độ.
7. Nhân quả bất nhị
- Thấy rõ nhân – quả chỉ là tên gọi; thực tướng là nhất như.
- Tâm không chấp hai bên, hành động tự nhiên.
8. Nhân quả viên dung
- Mỗi nhân hàm chứa vô lượng quả, mỗi quả hàm chứa vô lượng nhân.
- Bồ-tát ứng dụng phương tiện rộng lớn, thấy mọi sự liên hệ.
9. Nhân quả tuyệt đối – Phật quả
- Vượt ngoài đối đãi nhân – quả, an trú pháp giới nhất như.
- Hành giả tự tại trong sinh tử, hành đạo vô ngại.
Ý nghĩa thực hành
- Cửu nhân quả khuyến khích tu tập nhân quả từ thô đến tế, không dừng ở hiểu biết bề mặt.
- Thiền sinh quán chiếu nhân quả để phá chấp ngã, mở ra cái thấy bất nhị.
- Trong đời sống, tôn trọng nhân quả giúp ta sống có trách nhiệm, đồng thời không bị ràng buộc bởi quá khứ – hiện tại – tương lai.