Cửu tưởng quán
Mục lục
Tham khảo:
- Kinh Quán niệm hơi thở.
- Thanh tịnh đạo luận, chương VI.
- Thích Minh Châu, Phật học phổ thông, khóa XLI.
- Ajahn Buddhadasa, Quán thân bất tịnh.
Cửu tưởng quán (nava saññā) là chín phép quán bất tịnh trên thi thể, giúp hành giả đoạn trừ tham dục, nhận rõ vô thường.
1. Quán thi thể vừa chết
- Thấy thân mới chết, tạm thời chưa phân hủy.
- Ý nghĩa: nhận ra vô thường đột ngột, không ảo tưởng về thân.
2. Quán thi thể sình trướng
- Thân phồng lên, biến sắc.
- Ý nghĩa: thấy thân dễ đổi thay, không đáng chấp trước.
3. Quán thi thể chảy máu, hoại loạn
- Thân rỉ máu, lở loét.
- Ý nghĩa: phá thói quen yêu thích vẻ đẹp bề ngoài.
4. Quán thi thể bị rữa nát
- Thịt rã rời, tan ra.
- Ý nghĩa: thấy thân chỉ là tứ đại, không có ngã thật.
5. Quán thi thể bị thú vật ăn
- Chó, chim, dòi bọ ăn thịt.
- Ý nghĩa: thân này trở thành thức ăn, không có gì cao quý để bám víu.
6. Quán bộ xương còn dính thịt
- Chỉ còn xương, gân, ít thịt.
- Ý nghĩa: thân bất tịnh ngay cả khi “gầy đẹp”.
7. Quán bộ xương rời rạc
- Xương rã ra thành từng mảnh.
- Ý nghĩa: thân không thể giữ nguyên cấu trúc.
8. Quán xương trắng
- Xương phơi khô, trắng toát.
- Ý nghĩa: hình ảnh cuối cùng của thân phàm.
9. Quán xương mục thành bụi
- Xương tan thành bột, hòa vào đất.
- Ý nghĩa: thân trở về tứ đại, không còn dấu tích cái tôi.
Ứng dụng
- Cửu tưởng quán giúp hành giả giảm tham dục, sợ chết, nâng cao chánh niệm.
- Cần thực tập dưới sự hướng dẫn của thầy, kết hợp với lòng từ để tránh sinh tâm chán ghét thân.
- Người tu cư sĩ có thể thực tập phiên bản nhẹ hơn: quán sự biến đổi của thân mỗi ngày, giữ gìn sức khỏe, trân quý mạng sống để làm điều thiện.