Lục trần

Mục lục

• Lục trần
  • 1. Sắc trần
  • 2. Thanh trần
  • 3. Hương trần
  • 4. Vị trần
  • 5. Xúc trần
  • 6. Pháp trần
  • Ý nghĩa thực hành

Tham khảo:

• https://vi.wikipedia.org/wiki/L%E1%BB%A5c_tr%E1%BA%A7n
• Kinh Tạp A-hàm, kinh số 333.
• Thích Minh Châu, Phật học phổ thông, khóa XXIX.
• Thích Nhất Hạnh, Đường xưa mây trắng, chương “Sáu cửa ra vào”.

Lục trần (ṣaḍ-viṣayāḥ) là sáu đối tượng nhận biết của lục căn: sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp. Chúng duyên với căn và thức tạo nên kinh nghiệm đời sống.

1. Sắc trần

• Hình ảnh, màu sắc mà mắt tiếp xúc.
• Quán sắc vô thường giúp không dính mắc vẻ đẹp bề ngoài.

2. Thanh trần

• Âm thanh, tiếng nói, âm nhạc.
• Thực tập lắng nghe sâu, tránh lời nói độc hại.

3. Hương trần

• Mùi thơm, mùi hôi; dễ kích thích tham – sân.
• Quán hơi thở để an trú, không chạy theo mùi.

4. Vị trần

• Mùi vị thức ăn, đồ uống.
• Ăn trong chánh niệm, giữ gìn sức khỏe, tránh nghiện ngập.

5. Xúc trần

• Cảm giác khi cơ thể tiếp xúc: nóng – lạnh, mềm – cứng.
• Quán cảm thọ để không phản ứng cực đoan với dễ chịu/khó chịu.

6. Pháp trần

• Đối tượng của ý thức: ý niệm, ký ức, khái niệm, cảm xúc.
• Quán pháp sinh diệt để không chấp vào quan điểm cố định.

Ý nghĩa thực hành

1. Khi lục căn tiếp xúc lục trần, thức sinh ra; hiểu điều này giúp hành giả chủ động.
2. Gia đình, trường học, doanh nghiệp nên tạo “lục trần lành mạnh”: môi trường đẹp, âm thanh an tĩnh, thông tin trung thực.
3. Biết sử dụng lục trần để nuôi dưỡng tâm (nghe pháp, xem nghệ thuật đẹp…) thay vì phóng tâm theo ác pháp.