Nhất như
Mục lục
Tham khảo:
- https://vi.wikipedia.org/wiki/Ch%C6%A1n_nh%C6%B0
- Kinh Hoa Nghiêm, phẩm “Thập địa”.
- Trung quán luận, phẩm “Quán Nhìn”.
- Thích Thiện Hoa, Phật học phổ thông, khóa XIII.
1. Nhất như – chân như bất nhị
Nhất như (sa. tathatā, advaya) diễn tả thực tướng bình đẳng của vạn pháp: không sinh không diệt, không thêm không bớt. Khái niệm này được làm rõ qua ba điểm chính:
- Nhất như là tên khác của chân như: bản tánh bất động, vượt ngoài ngôn thuyết.
- Nhất như hiện diện trong tất cả pháp môn: Hoa Nghiêm, Trung quán, Thiền tông… đều hướng về kinh nghiệm này.
- Nhất như được tiếp xúc ngay trong đời sống: thực tập chánh niệm và trí tuệ để thấy muôn pháp đồng thể.
1.1. Nhất như – đồng nghĩa với chân như
- Chân như là “như vậy” của các pháp; khi không bị vọng tưởng che lấp, tâm chiếu soi thực tại đúng như nó là.
- Kinh Bát-nhã diễn tả: sắc tức thị không, không tức thị sắc – sắc và không nhất như, không hề tách rời.
- Nhận ra chân như, vọng tưởng tan biến, tâm an trú trong Niết-bàn tịch lạc.
1.2. Nhất như trong các truyền thống
- Hoa Nghiêm: mỗi pháp là một hạt châu phản chiếu toàn thể pháp giới; “nhất tức nhất thiết, nhất thiết tức nhất”.
- Trung quán: dùng biện chứng phủ định để phá mọi chấp trước, giúp tâm hiển lộ thực tại bất nhị.
- Thiền tông: câu “bản lai vô nhất vật” nhắc rằng khi tâm không dính mắc, bản tánh nhất như hiển lộ.
1.3. Thực tập tiếp xúc nhất như
- Quán duyên khởi: mọi hiện tượng nương nhau mà có, không pháp nào tự tồn tại – thấy vậy là thấy nhất như.
- Giữ tâm bình đẳng với khen chê, được mất; không khởi phân biệt thì chân như hiển lộ.
- Hành xử với lòng từ bi và trí tuệ: thấy người khổ cũng chính là mình khổ, nên khởi tâm cứu giúp.
Nhất như không phải mục tiêu xa xôi: khi tâm dừng lại nơi hơi thở, thấy một chiếc lá rơi mà không thêm bớt suy diễn, ta đang ở trong “cái như vậy” của thực tại. Thực tập liên tục, chân như trở thành ánh sáng dẫn đường cho mọi hành xử.