Nhị thừa

Mục lục

• Nhị thừa
  • 1. Thanh văn thừa (Śrāvakayāna)
    • Giáo pháp cốt lõi
    • Quả vị
    • Vai trò hiện đại
  • 2. Duyên giác thừa (Pratyekabuddhayāna)
    • Đặc điểm
    • Pháp môn trọng tâm
    • Từ Nhị thừa đến Nhất thừa

Tham khảo:

• https://vi.wikipedia.org/wiki/Nh%E1%BB%8B_th%E1%BB%ABa
• Kinh Diệu Pháp Liên Hoa, phẩm Phương tiện, phẩm Thí dụ.
• Kinh Đại Bát Niết-bàn (bản Bắc tông), phẩm “Thập thừa”.
• Thích Đức Thắng, Nhị thừa và Bồ-tát thừa, NXB Tôn Giáo, 2015.

Nhị thừa (sa. dviyāna) chỉ hai “cỗ xe” đưa hành giả đến giải thoát cá nhân: Thanh văn thừa và Duyên giác thừa. Đây là nền tảng quan trọng trước khi bước vào con đường Bồ-tát rộng lớn.

1. Thanh văn thừa (Śrāvakayāna)

Giáo pháp cốt lõi

1. Tứ diệu đế: Khổ – Tập – Diệt – Đạo, lộ trình nhận diện khổ đau và con đường chấm dứt khổ.
2. Bát chánh đạo: hệ thống tu tập gồm chánh kiến, chánh tư duy… dẫn đến đoạn trừ tham sân si.
3. Giới – Định – Tuệ: ba môn học vô lậu thanh lọc thân tâm, tiến tới giải thoát.

Quả vị

• Trải qua bốn giai đoạn: Dự lưu, Nhất lai, Bất lai và A-la-hán.
• Quả A-la-hán đoạn tận phiền não thô, chấm dứt luân hồi cá nhân.

Vai trò hiện đại

• Giữ gìn giới luật, kinh tạng Pāli – nguồn gốc của truyền thống Theravāda ngày nay.
• Cung cấp phương pháp thiền định, chánh niệm được ứng dụng rộng rãi trong y học, giáo dục, tâm lý học.
• Là nền tảng đạo đức cho cư sĩ: sống chánh trực, không gây hại, nuôi dưỡng lòng từ bi.

2. Duyên giác thừa (Pratyekabuddhayāna)

Đặc điểm

1. Còn gọi là “Bích-chi Phật thừa”: hành giả tự quán thập nhị nhân duyên, chứng ngộ vô minh – ái – thủ… rồi tự giải thoát.
2. Thường xuất hiện vào thời không có Phật ra đời, ít cơ hội giáo hóa đại chúng.
3. Thiên về đời sống độc cư, quán sát thiên nhiên để giác ngộ lý duyên khởi.

Pháp môn trọng tâm

• Quán thập nhị nhân duyên theo chiều thuận và nghịch; thấy rõ chu trình sinh tử để cắt đứt ái nhiễm.
• Tu thiền định sâu trong núi rừng, phát triển trí quán vi tế.
• Sống giản dị, độc lập nhưng giữ giới nghiêm túc, không làm tổn hại chúng sinh.

Từ Nhị thừa đến Nhất thừa

• Kinh Pháp Hoa ví Nhị thừa như xe dê, xe hươu – phương tiện dẫn ra khỏi nhà lửa; xe trâu trắng (Nhất thừa) là cứu cánh bình đẳng thành Phật.
• Đại thừa tôn trọng công đức Thanh văn và Duyên giác, đồng thời khuyến khích phát tâm Bồ-tát, mở rộng tinh thần lợi tha.
• Người tu hiện đại có thể xem Nhị thừa là bước đệm: trước hết tự thanh lọc thân tâm, sau đó phát nguyện hành Bồ-tát đạo, dấn thân vào các lĩnh vực xã hội.

Nhị thừa nhắc ta rằng con đường giải thoát bắt đầu bằng việc chuyển hóa chính mình: giữ giới, thiền định, quán duyên khởi. Từ nền tảng vững chắc đó, tâm Bồ-đề mới nở hoa, tiếp tục đưa mình và người đến giác ngộ viên mãn.