Thập lục hạnh Bồ-tát

Mục lục

• Thập lục hạnh Bồ-tát
  • 1–4. Bốn hạnh căn bản
  • 5–8. Bốn hạnh phát triển
  • 9–12. Bốn hạnh lợi tha
  • 13–16. Bốn hạnh tự giác
  • Ý nghĩa

Tham khảo:

• Luận Bồ-tát địa.
• Thích Minh Châu, Phật học phổ thông, khóa LII.
• Thích Thiện Hoa, Hạnh Bồ-tát.

Thập lục hạnh là mười sáu hạnh tu mà các luận sư Đại thừa nêu ra để trợ duyên cho Bồ-tát trên đường thực hành lục độ.

1–4. Bốn hạnh căn bản

1. Bố thí hạnh – mở rộng lòng chia sẻ.
2. Trì giới hạnh – sống thanh tịnh.
3. Nhẫn nhục hạnh – chịu đựng, cảm thông.
4. Tinh tấn hạnh – bền bỉ không thoái lui.

5–8. Bốn hạnh phát triển

1. Thiền định hạnh – an trú định tâm.
2. Trí tuệ hạnh – quán vô thường, vô ngã.
3. Phương tiện hạnh – ứng dụng giáo pháp linh hoạt.
4. Nguyện hạnh – phát đại nguyện cứu độ.

9–12. Bốn hạnh lợi tha

1. Lợi hành hạnh – làm việc lợi ích cụ thể.
2. Đồng sự hạnh – hòa mình vào đời để dễ hóa độ.
3. Hộ pháp hạnh – bảo vệ chánh pháp, Tăng đoàn.
4. Hồi hướng hạnh – đem công đức hướng về tất cả.

13–16. Bốn hạnh tự giác

1. Tự tỉnh hạnh – luôn kiểm điểm bản thân.
2. Tự trị hạnh – kiểm soát phiền não.
3. Tự dụng hạnh – dùng thân tâm phục vụ lý tưởng.
4. Tự tọa hạnh – an trú trong pháp, không dao động.

Ý nghĩa

1. Thập lục hạnh bổ sung lục độ: nhắc hành giả quân bình tự lợi – lợi tha.
2. Người cư sĩ có thể chọn những hạnh phù hợp (bố thí, hộ pháp, hồi hướng) để áp dụng hàng ngày.
3. Trong thời hiện đại, những hạnh như hộ pháp, đồng sự, lợi hành gắn liền với hoạt động xã hội, giáo dục, môi trường.