Thập nhị nhân duyên
Mục lục
Tham khảo:
- https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%ADp_nh%E1%BB%8B_nh%C3%A2n_duy%C3%AAn
- Kinh Trung Bộ, kinh “Đại duyên”.
- Thanh tịnh đạo luận, chương XVII.
- Thích Minh Châu, Phật học phổ thông, khóa LX.
Thập nhị nhân duyên (dvādaśāṅga pratītyasamutpāda) mô tả chu trình sinh tử qua mười hai mắc xích. Quán chiếu nhân duyên giúp ta hiểu nguyên nhân khổ và con đường giải thoát.
12 mắc xích
- Vô minh – không thấy rõ chân lý.
- Hành – tạo nghiệp do vô minh.
- Thức – dòng tâm thức tiếp tục.
- Danh sắc – tâm và thân trong bào thai.
- Lục nhập – sáu căn hình thành.
- Xúc – căn xúc trần sinh ra cảm thọ.
- Thọ – cảm thọ lạc, khổ, trung tính.
- Ái – tham đắm cảm thọ.
- Thủ – nắm giữ, bám chặt.
- Hữu – trở thành, tạo nghiệp dẫn tái sinh.
- Sinh – sinh ra đời mới.
- Lão tử – già chết và tất cả khổ đau.
Quán thuận và nghịch
- Thuận quán: vô minh → sinh → lão tử; thấy chu trình khổ.
- Nghịch quán: đoạn vô minh → hành diệt → … → sinh diệt → lão tử diệt; thấy con đường giải thoát.
Ứng dụng
- Khi thấy cảm thọ xuất hiện (thọ), ta dừng ngay ở ái để không đi tới thủ, hữu.
- Trong đời sống, vô minh có thể là thành kiến; hành là thói quen; thọ là cảm xúc; ái là dính mắc; thủ là cố chấp; hữu là “tôi phải như thế”; sinh – lão – tử là chuỗi khổ.
- Thực tập chánh niệm, trí tuệ để phá vô minh, cắt chu trình ở bất kỳ mắc xích nào.