Thập tùy niệm

Mục lục

• Thập tùy niệm
  • 1. Niệm Phật tùy niệm
  • 2. Niệm Pháp tùy niệm
  • 3. Niệm Tăng tùy niệm
  • 4. Niệm giới tùy niệm
  • 5. Niệm thí tùy niệm
  • 6. Niệm thiên tùy niệm
  • 7. Niệm thân tùy niệm
  • 8. Niệm hơi thở tùy niệm
  • 9. Niệm chết tùy niệm
  • 10. Niệm Niết-bàn tùy niệm
  • Ý nghĩa

Tham khảo:

• Thanh tịnh đạo luận, chương VIII.
• Thích Minh Châu, Phật học phổ thông, khóa LI.
• Ajahn Buddhadasa, Sổ tay thiền quán.

Thập tùy niệm là mười đề mục quán niệm thường xuyên, giúp tâm an trú trong thiện pháp: niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng, niệm giới, niệm thí, niệm thiên, niệm thân, niệm hơi thở, niệm chết, niệm Niết-bàn. Nhiều bản luận xem thập tùy niệm tương đồng với thập niệm nhưng nhấn mạnh sự “tùy” – bám sát từng khoảnh khắc.

1. Niệm Phật tùy niệm

• Quán tưởng công đức Phật, lấy đó làm điểm tựa tinh thần.

2. Niệm Pháp tùy niệm

• Nhớ đến giáo pháp, ứng dụng lời dạy vào tình huống cụ thể.

3. Niệm Tăng tùy niệm

• Nhớ đến Tăng đoàn, những tấm gương thanh tịnh để noi theo.

4. Niệm giới tùy niệm

• Luôn kiểm tra hành vi, không để giới luật bị vi phạm.

5. Niệm thí tùy niệm

• Nhắc mình sẵn sàng cho đi; ôn lại các việc thiện đã làm.

6. Niệm thiên tùy niệm

• Quán đức hạnh của chư thiên: nhẫn nhục, từ bi, hỷ xả.

7. Niệm thân tùy niệm

• Tỉnh giác với từng động tác, quán thân bất tịnh.

8. Niệm hơi thở tùy niệm

• Duy trì ý thức về hơi thở trong sinh hoạt hằng ngày.

9. Niệm chết tùy niệm

• Nhắc mình đời vô thường, chuẩn bị cho sự ra đi bình an.

10. Niệm Niết-bàn tùy niệm

• Hướng tâm đến sự tịch tĩnh tuyệt đối; lấy đó làm mục tiêu.

Ý nghĩa

1. “Tùy niệm” nghĩa là luôn nhớ – luôn nhắc, không để tâm lãng quên thiện pháp.
2. Người bận rộn có thể thực tập thập tùy niệm mọi lúc: trên xe bus, khi làm việc, trước khi ngủ.
3. Kết hợp với nhật ký chánh niệm để ghi lại những khoảnh khắc đã duy trì được sự “tùy niệm”.