Bát chính đạo
Mục lục
Tham khảo:
Bát chính đạo, còn gọi là Bát Thánh đạo, Bát chánh đạo, Bát chi Thánh đạo, Bát Thánh đạo phần, Bát trực hành, Bát đạo hành, Bát chánh, Bát đạo, Bát chi, Bát pháp, Bát lộ.
Bát chánh đạo là con đường tám nhánh để giải thoát khỏi Khổ (sa. duḥkha). “Bát Thánh đạo là giáo lý căn bản của Ðạo đế (trong Tứ diệu đế) gồm ba mươi bảy phẩm trợ đạo. Ðây là con đường độc nhất đi vào giải thoát hết thảy các lậu hoặc, đạt được quả vị Alahán.
Một trong những hình vẽ biểu tượng của Phật giáo: 1 bánh xe và 8 nan hoa, tượng trưng cho tám con đường trong bát chính đạo Hành giả có thể đi vào giải thoát bằng ngõ Bảy Giác chi, Bốn Niệm xứ… nhưng tất cả những ngõ đường ấy đều được bao hàm trong Bát Thánh đạo. Nếu tâm của hành giả thực hành các pháp môn ngoại đạo, ở ngoài sự vận dụng tám chi phần Bát Thánh đạo, thì quyết định hành giả không thể chứng đắc các quả vị của Sa-môn, đi vào giải thoát toàn vẹn, như lời dạy của Thế Tôn ở Sư Tử Hống Tiểu Kinh (Trung Bộ Kinh I)”[2].
Từ Bát chánh đạo xuất hiện phổ biến hơn Bát chính đạo. “Chính” hay “chánh” chỉ là cách phiên âm khác nhau của cùng một từ “正” mà thôi.
| # | Bát chính đạo | Ý nghĩa | Chi tiết |
|---|---|---|---|
| 1 | Chánh kiến | Hiểu biết, trí tuệ chân chính | Chánh kiến |
| 2 | Chánh tư duy | Tư duy, suy nghĩ chân chính | Chánh tư duy |
| 3 | Chánh ngữ | Lời nói chân chính | Chánh ngữ |
| 4 | Chánh nghiệp | Hành vi, hành động chân chính | Chánh nghiệp |
| 5 | Chánh mạng | Đời sống chân chánh | Chánh mạng |
| 6 | Chánh tinh tấn | Tinh tấn chân chính | Chánh tinh tấn |
| 6 | Chánh niệm | Niệm chân chính | Chánh niệm |
| 7 | Chánh định | Định chân-chính là định-tâm trong các bậc thiền siêu-tam-giới có Niết-bàn là đối-tượng | Chánh định |
Nội dung Bát chính đạo
Chánh Kiến
Kiến là hiểu biết, trí tuệ. Vì vậy Chánh Kiến là hiểu biết, trí tuệ chân chính. Bao gồm:
- Trí-tuệ-thiền-tuệ chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế.
- Hiểu được tất cả sự vật hiện hữu trên thế gian này đều do nhân duyên sanh, không trường tồn và luôn luôn biến diệt [3].
- Biết và hiểu được sự tồn tại của Luật Nhân Quả (là điều căn bản của Phật Giáo).
Chánh Tư Duy
Là tư duy, suy nghĩ chân chính. Bao gồm:
- Tư duy mong muốn thoát ra khỏi ngũ dục.
- Tư duy không làm khổ mình khổ người, không làm hại mình hại người.
- Suy nghĩ thiện lành, từ bi tới tất cả chúng sanh, không còn tham - sân - si.
- Tâm tôn kính Tam Bảo.
Chánh Ngữ
Ngữ là lời nói. Như vậy Chánh Ngữ là lời nói chân chính. Bao gồm:
- Không nói dối, mà nói lời chân thật.
- Không nói lời chia rẽ, mà nói lời hoà hợp.
- Không nói lời thô tục, mà nói lời nhã nhặn.
- Không nói lời vô ích, mà nói lời hữu ích.
Chánh Nghiệp
Nghiệp là hành vi, hành động. Như vậy Chánh Nghiệp chân chính là hành vi, hành động chân chính. Bao gồm:
- Tuân theo ngũ giới (không sát sanh, không trộm cắp, không tà dâm, không nói dối, không say nghiện).
- Làm những việc lợi ích, vị tha dựa trên sự yêu thương dành cho chúng sinh để tạo nên những nghiệp tốt, tạo ra công đức lành.
- Hành động tôn kính, lễ (lạy) Tam Bảo.
Chánh Mạng
Mạng là sự sống, đời sống. Như vậy Chánh Mạng có nghĩa là có đời sống chân chánh:
- Sống một cách chân chánh bằng nghề nghiệp lương thiện, chính đáng không bóc lột, xâm hại đến lợi ích chung của người khác.
- Dựa trên Luật Nhân Quả, nhờ công đức tạo ra từ Chánh Nghiệp mà sẽ được nghề nghiệp tốt.
Chánh Tinh Tấn
Tinh tấn chân chính là:
- Tinh-tấn ngăn ác pháp chưa sinh, không phát sinh.
- Tinh-tấn diệt ác pháp đã phát sinh.
- Tinh-tấn làm cho thiện pháp chưa sinh, được phát sinh.
- Tinh-tấn làm tăng trưởng thiện pháp đã phát sinh.
Chánh Niệm
Là niệm chân-chính có 4 pháp là pháp-hành tứ-niệm-xứ:
- Thân niệm-xứ: Thân là đối-tượng của chánh-niệm, trí-tuệ tỉnh-giác.
- Thọ niệm-xứ: Thọ là đối-tượng của chánh-niệm, trí-tuệ tỉnh-giác.
- Tâm niệm-xứ: Tâm là đối-tượng của chánh-niệm, trí-tuệ tỉnh-giác.
- Pháp niệm-xứ: Pháp là đối-tượng của chánh-niệm, trí-tuệ tỉnh-giác.
Chánh Định
Định chân-chính là định-tâm trong các bậc thiền siêu-tam-giới có Niết-bàn là đối-tượng.